Żywność konwencjonalna

Żywność konwencjonalna a żywność ekologiczna

Istnieją cztery pojęcia, które współcześnie odnosi się do żywności: żywność konwencjonalna, zdrowa, żywność bezpieczna, żywność ekologiczna. "Żywność konwencjonalna" wytwarzana jest z użyciem środków chemicznych i modyfikacji genetycznych, pozwalających na uzyskanie jak najlepszych wskaźników wydajności gospodarstw rolnych i efektywności sprzedaży. Pojęcie "zdrowej żywności" powoli wychodzi z użycia, bo wszelka żywność będąca w obrocie handlowym powinna być zdrowa i wolna od zanieczyszczeń. "Żywność bezpieczna" określana jest jako taka, która według światowych organizacji WHO i FAO nie powoduje ujemnych skutków zdrowotnych w organizmie. "Żywność ekologiczna" to ta, która powstaje wskutek upraw i hodowli w sposób zharmonizowany z prawami natury, w gospodarstwach stosujących produkcję metodami ekologicznymi.

Żywność konwencjonalna jest szeroko dostępna w sieciach sprzedaży. Surowców do jej produkcji dostarcza konwencjonalne (intensywne) rolnictwo. Jego dążeniem jest zwiększenie wydajności w produkcji poprzez stosowanie nawozów mineralnych i środków ochrony roślin oraz chemicznych środków stymulujących przyrost masy hodowanych zwierząt.

Kierunki rozwoju tego typu rolnictwa to:

• świadome postępowanie człowieka w celu zwiększenia plonów i przyrostu masy poprzez intensywną chemizację i stosowanie sztucznie wytworzonych i wzbogacanych pasz,

• otwarty obieg materii, w którym odpady płynne, gazowe i stałe są usuwane bezpowrotnie poza obszar produkcji,

• stosowanie zabiegów agrotechnicznych i metod hodowli według metod powszechnych, niedostosowanych do specyfiki terenu (gleb) i indywidualnych potrzeb zwierząt,

• odżywianie gleby według stopnia zamożności rolników, co często wiąże się albo z jej przekarmieniem, albo niedożywieniem,

• zwalczanie szkodników i chwastów oraz chorób zwierząt przy wykorzystaniu coraz bardziej agresywnej chemizacji.

Powyższe zabiegi umożliwiają co prawda znaczne zwiększenie produkcji rolnej i wydajności zwierząt, jednak powodują nieprzewidywalne szkody w środowisku i organizmie człowieka. Powstają kłopotliwe nadwyżki żywności, jej marnotrawstwo i zanieczyszczenie przyrody (wysypywanie zbóż czy rzepaku do morza, palenie zbiorów itp.). Nienaturalne wykorzystanie zasobów środowiska, chemiczne środki ochrony roślin, sztuczne nawozy oraz pasze powodują wymieranie dzikich ptaków i zwierząt. Mają także bezpośredni związek z tak negatywnymi zjawiskami, jak: choroba "szalonych krów", powszechnie sprzedawane mięso z hormonami, ryby z rtęcią, drób i wieprzowina z dioksynami czy coraz śmielej oferowana żywność modyfikowana genetycznie. Niepokojący jest fakt (sygnalizowany przez amerykański National Cancer Institute), że na skutek chemizacji rolnictwa wśród rolników występuje sześciokrotnie więcej przypadków nowotworów i astmy, niż wynosi średnia krajowa. Szacuje się, że w krajach rozwijających się około 25 milionów rolników cierpi corocznie na ostre zatrucie pestycydami.
W żywności konwencjonalnej obok wartościowych, są zawarte rozmaite substancje balastowe. Są to barwniki, aromaty, utrwalacze (zapobiegające rozkładowi i pogorszeniu walorów smakowych) czy pozostałości środków ochrony roślin, nawozów, lekarstw i zanieczyszczeń obecnych w środowisku. Są to substancje obce dla natury organizmu, tym groźniejsze, że ze względu na powinowactwo i podobieństwo do naturalnych mogą zajmować w organizmie ich miejsce. Ponadto technologie konwencjonalne przewidują pozbawienie surowców pewnych cech i wzbogacanie ich w sposób sztuczny w poszukiwane i oczekiwane właściwości. Ubocznym efektem takich zabiegów jest przedostawanie się do produktów żywnościowych substancji obcych. Substancje konserwujące i zapobiegające psuciu się żywności podczas przechowywania to także substancje obce, nie tylko dla samych surowców rolnych, ale także dla metabolizmu konsumentów. Wiele z tych "obcych" składników odkłada się w tkankach, bo metabolizm człowieka nie ma możliwości ich wydalenia. Długotrwały proces akumulacji nienaturalnych składników jest przyczyną dysfunkcji organizmu i chorób, głównie gastrycznych, nowotworowych oraz alergii.
Społeczeństwa świadome coraz głośniej domagają się żywności bezpiecznej i pełnowartościowej, wolnej od zanieczyszczeń i ponadnormatywnych stężeń. Wymagania te jest w stanie zaspokoić ekologiczna produkcja rolna i jej przetwórstwo.

Kierunki rozwoju ekologicznej produkcji rolnej są następujące:

• zwiększanie naturalnej odporności roślin i zwierząt hodowlanych na choroby i szkodniki poprzez odpowiedni dobór gatunków i dostosowanie do specyfiki warunków lokalnych,

• stosowanie zamkniętego obiegu materii w gospodarstwach (własne pasze, energia - biogaz i spalanie biomasy, naturalne nawozy, utylizacja odpadów w miarę możliwości we własnym zakresie),

• stosowanie ręcznych zabiegów agrotechnicznych z ograniczeniem mechanizacji,

• optymalne odżywianie gleby według jej specyfiki i potrzeb uprawianych roślin (kompost, nawozy organiczne, makro- i mikroelementy), żywienie zwierząt w sposób niewymuszony, właściwy dla gatunku (pasze naturalne, dostosowana powierzchnia hodowli),

• doskonalenie sposobów zwalczania chwastów i szkodników metodami naturalnymi i środkami z surowców naturalnych.

Główne kierunki innowacji w przetwórstwie ekologicznym to:

• doskonalenie jakości surowców ekologicznych poprzez odpowiednie zabiegi hodowlane (nowe odmiany o pożądanych cechach użytkowych, odporne na choroby i szkodniki)

• technologie nisko- i bezodpadowe przetwórstwa zbóż, warzyw i owoców, mięsa, mleka,

• przechowywanie w warunkach szybkiego mrożenia, liofilizacji, w kontrolowanej atmosferze gazów, poniżej -26^oC,

• wyeliminowanie chemicznych konserwantów (SO2, benzoesan sodu i in.) sztucznych barwników i aromatów, środków przeciwgrzybowych i antybiotyków,

• wyeliminowanie suszenia w atmosferze gazów spalinowych,

• rozwój produkcji opakowań nie reagujących ze środkami spożywczymi i podlegających szybkiej biodegradacji.

O tym, że żywność ekologiczna jest korzystna dla zdrowia, świadczą wyniki obserwacji i badań: osoby odżywiające się w sposób zharmonizowany z potrzebami i spożywające żywność produkowaną w sposób ekologiczny, są bardziej odporne na przemęczenia, obciążenie układu nerwowego i psychiki, a także na skoncentrowane bodźce chorobotwórcze.